Crisisbeheersing en preventie

In het programma Buitenhof was een gesprek met Jaap Goudsmit, viroloog die vanaf het begin van de AIDS uitbraak als toepassingsgericht wetenschapper internationaal actief is. Over het huidige beleid met Covid 19 is hij zeer kritisch en omschrijft hij dat als falend. De overheid vraagt adviezen aan haar wetenschappelijke adviseurs maar legt deze terzijde als reactie op actieve lobby’s van verschillende doelgroepen. Dat was al zo vanaf het begin (mondkapje op en af en toch weer op; kinderen naar school en toch weer niet; testen gevolg door bron- en contactonderzoek en toch weer loslaten) en dat gaat door tot in een warrige vaccinatiestrategie. Tja dat krijg je als het land gerund wordt door een leider die, zonder duidelijke eigen visie, alleen geïnteresseerd is in het bestrijden van de waan van de dag. En toegegeven, die daar electoraal zeer goed mee wegkomt.

Jaap geeft aan dat we in deze situatie terecht gekomen zijn doordat we de laatste 15 jaar, stelselmatig het preventieve gezondheidsbeleid verwaarloosd hebben. En dat terwijl de kosten van de gezondheidszorg alsmaar stijgen en nu ca 100Miljard € bedragen. Medische technologie heeft ontegenzeggelijk veel vooruitgang gebracht. De gemiddelde levensverwachting is dan ook flink gestegen.  In de acute zorg wordt steeds weer geïnvesteerd, terwijl de investeringen in preventie sterk achterblijven. Een belangrijk gedeelte van het preventieve beleid wordt gevoerd vanuit de gedecentraliseerde GGD. Als gemeenteraadslid ben ik daar medeverantwoordelijk voor. Via het budgetrecht blijkt dat wij vanuit de gemeente Beek aan de begroting van de GGD Zuid Limburg per inwoner ca 36€ per jaar bijdragen. Ter vergelijking, in 2018 bedroegen de totale zorgkosten per inwoner in Nederland 5808€.

De Covid 19 pandemie legt een zwakte van de huidige gezondheidssituatie bloot. Los van leeftijd vormt het onderliggend lijden het belangrijkste kenmerk van mensen die een ernstige Covid 19 ziekte doormaken. Oftewel, diabetes, hart- en vaatziekten. En laat dat nou ziekten zijn die zeer goed beïnvloedbaar zijn door preventieve maatregelen. (gezonde voeding, beweging , vermijden van risicofactoren als roken, slechte lucht in stedelijk milieu). Heel logisch dus dat Jaap zijn betoog afsluit met een pleidooi voor een ander zorgbeleid. Een waar uitgegaan wordt van meer perspectief op preventie. 

Die manier van denken leidt ook tot een andere invulling van het vaccinatiebeleid dat nu gevoerd wordt. Het kabinet heeft als leidraad gekozen voor de vermindering van de ziektelast voor ziekenhuis en Intensive Care units. Veel adviezen onderbouwen die keuze. Zeker in de acute fase. Nu gaan we beschikken over adequate vaccins. Maar bij de opvolging van adviezen van een vaccinatiestrategie maakt dit kabinet verkeerde keuzen in het tegemoetkomen aan diverse lobbygroepen. Als gekozen zou worden voor het zo snel mogelijk en zoveel mogelijk vaccineren van alle 60-plussers dan heeft dat verschillende voordelen. Niet alleen wordt er een structurele vermindering van de ziektelast en de druk op de IC’s bereikt. Ook zijn we dan in staat om, ondanks de aanwezigheid van het virus in de NL-samenleving, af te komen van de beperkende maatregelen die nu normaal contact tussen mensen verhinderen. En dat in een overzienbare periode van pak m beet 2 maanden.

Tja die preventie. Er is nog een bijdrage die niet onvermeld mag blijven. In verschillende programma’s laat professor Erik Scherder duidelijk zien dat beweging een stimulerende invloed heeft op werking en het behoud van het functioneren van onze hersenen. Zo blijkt dat mensen die op jongere leeftijd actief waren op latere leeftijd veel minder last krijgen van dementie. Nou wisten we al dat beweging en gezondheid nauw met elkaar samenhangen. Als lector was dat ook steevast een onderdeel van mijn colleges over technologie en zorg. Dat de doorwerking naar de hersenontwikkeling nu ook duidelijk te onderbouwen valt, voegt daar nog iets aan toe. Je zou denken dat dit een grotere reden is om nu eens echt werk te maken van een preventief gezondheidsbeleid. In een nieuw televisieprogramma gaat Scherder door met het leggen van verbindingen. Oude tegeltjes wijsheden zoals “gedeelde smart is halve smart” worden geïllustreerd met nieuwe inzichten verkregen via hersenonderzoek. De inzet waarmee deze vertaling van fundamentele kennis naar maatschappelijk functioneren is bewonderenswaardig. Alleen jammer dat slechts weinigen in staat zijn die inzichten toe te passen.

In zijn betoog verwijst Scherder ook naar de positieve effecten die videocommunicatie heeft wanneer reguliere ontmoetingen er niet in zitten. Zoals in deze door Covid 19 gedomineerde periode waarin het huisbezoek beperkt is tot één persoon. Vanuit activiteiten die ik als vrijwilliger uitvoer via een Computer Doe en Leercentrum in Beek heb ik ook die ervaring. Als je toevallig kinderen in Australië of Amerika hebt wonen zal je als ouder de geneugten van videocommunicatie allang ontdekt hebben. Maar wat als je kinderen in de buurt wonen en je ze niet mag ontmoeten? Dan blijkt dat slechts een enkeling de hobbels overwint die het toepassen van die technologie met zich meebrengen.

En zo kom ik tot de slotsom van dit blog. Het bestrijden van een acute crisis van onze gezondheidszorg moeten we niet alleen bestrijden met het zicht op de acute situatie. De inzichten van de Gommers’s en Kuipers’ van de acute zorg zijn zeker nodig. Maar we dienen die ook te koppelen aan een visie op: hoe komen we uit deze situatie. Wat is ervoor nodig om in een situatie terecht te komen waarin we mogen denken aan versoepeling? Een combinatie van een zorgvisie met epidemiologische gegevens en het voorkómen van ziektelast is dan dringend gewenst. En hoe organiseren we een bredere benutting van de nieuwe technologische hulpmiddelen opdat iedereen mee kan blijven doen? Voor de zoveelste keer een roep op een echte visie om beleid te voeren. En niet enkel een managementbenadering die voldoet in de marketing van een voedingsmiddel.