Enige dagen geleden het essay gelezen van Tom-Jan Meeus dat in het kader van de maand van de filosofie geschreven is. Hij heeft als thema gekozen “duidelijkheid” oftewel de manier waarop de politieke communicatie de laatste jaren zich ontwikkeld heeft. Perfect passend in de media uitingen van nu “one liners” gebruiken om te zeggen wat je wil. De echte uitvinder daarvan met “ik zeg wat ik denk” al dan niet gevolgd door “ik doe wat ik wil” is natuurlijk Pim Fortuin geweest. Hij heeft dat niet lang in de praktijk kunnen brengen. Maar zoals TJM constateert is er een politicus geweest die dit de afgelopen jaren vervolmaakt heeft nl Geert Wilders. Als geen ander is hij in staat om met one-liners boute uitspraken te doen. Betrekkelijk waardenvrij. Ook voor hemzelf. Want als het erop aankwam was hij niet bereid een compromis te sluiten en trok hij zich terug in zijn eigen gecreëerde bastion. Zoals toen het spannend was tijdens het kabinet Rutte 1.
TJM laat zien, ondersteund door vertrouwelijk gekregen interne mails dat de communicatiestrategie van Wilders bepalend is voor eenieder die met hem te maken krijgt. En zo heeft hij een schare ja knikkers om zich heen verzameld die aan zijn leiband lopen. Maar waarom eigenlijk? Politiek bedrijven is geen doel op zichzelf maar eerder een middel om de samenleving te ondersteunen en op de rit te houden. Maar nee Wilders lijkt het te gebruiken als een persoonlijke levensverzekering.
Wat tevens duidelijk wordt bij het lezen van het essay is dat het niet Wilders alleen is die deze ontwikkeling mogelijk gemaakt heeft. Soundbites opvatten als nieuws brengt een vliegwiel aan het draaien. De ophef in zichzelf is dan het nieuws waarover gesproken moet worden. Dat daarbij de onderliggende argumenten (of het ontbreken ervan) er niet toe doen moge duidelijk zijn. De Nederlandse journalistiek heeft zich zowel in de gesproken als in de geschreven media laten verleiden tot het meespelen van wat een spelletje geworden is. Rutte, wijs geworden van zijn ervaringen in het eerste kabinet heeft zijn les geleerd. Niet langer bijten in een toegeworpen stuk rood vlees is zijn devies geworden. Hoe wijs dat was hebben we inmiddels door scha en schande mogen ervaren. Zijn opvolger Dilan Yesilgus beging de strategische fout een opening te bieden. Door de discussie over migratie aan te gaan. Niet alleen bleek haar stelling niet op werkelijkheid gebaseerd te zijn (het nareizen heeft geen groot aandeel in het totaal van de migratie). Het was ook nog eens het thema dat “eigendom” is van Wilders. En ja op 22 november bleek dat de beer los was.
Het is niet de eerste keer dat het samenspel tussen oneliners gebruikende politici en de media als een probleem gesignaleerd werd. De enquête commissie die naar de toeslagenaffaire gekeken had heeft hetzelfde geconstateerd. Zie rapport “Blind voor mens en recht” Maar ook zij zijn niet in staat geweest om de urgentie van deze boodschap echt onder de aandacht te krijgen. Nu is in het algemeen het vertalen van inzicht naar handelen een tijdrovend traject. Maar hier duurt het wel erg lang.
TJM constateert een wezenlijke verandering in het politieke systeem. Aan de basis stonden drie pijlers. Christelijk, Sociaal en Liberaal. Maar alle drie zijn ze weggevaagd door een populistische stroming waarvan op dit moment Wilders de exponent is. ( Vorig jaar was dat de BBB en daarvoor FVD)Een politieke cultuur die gericht is op het kweken van consensus (via het polderen) wordt ruw verstoord door het doen van boute uitspraken. En wie niet meebeweegt heeft het gedaan. Dat leidt tot uitspraken als de publieke zenders NPO mogen gekortwiekt worden, de rechterlijke macht mag zich niet met de politiek bemoeien, we moeten ook in Brussel pal staan voor onze nationale belangen en zo voorts. Er is nu, 5 maanden na de verkiezingen geen voorspelling te maken waar dit naar toe gaat
Wilders heeft veel van zijn uitgangspunten in de ijskast gezet en is ogenschijnlijk “Milders” geworden. De met hem formerende partijen slikken alles alsof het zoete koek is. Maar ondertussen is zijn stijl niet wezenlijk veranderd. Is de bereidheid tot een compromis niet aanwezig en is daarmee de betrouwbaarheid van een mogelijk toekomstige regering niet echt aanwezig. Alle initiële discussies over het belang van onze rechtstaat ten spijt. Te gek voor woorden eigenlijk dat daarover ruim 2 maanden gesproken moest worden en er als resultaat een A4tje ligt met mooie zinnen. Maar als de Europese rechters in het kader van het Europees verdrag van de Rechten van de Mens een uitspraak doen in het kader van het klimaatbeleid is Wilders er als de kippen bij om uitspraken te doen in de trend van waar bemoeien zij zich mee.
En beoogd coalitiepartner BBB reageert doodleuk door te stellen van dat verdrag moeten we maar af. Zo langzamerhand vraag je je af waar dit naar toe gaat. Hoe gaat dit ophouden? Ik vermoed dat dit nog heel lang kan gaan duren. De formerende partijen zijn luidruchtig over wat ze niet willen. Maar muisstil over wat ze wel willen. En daar is een regering toch voor aangenomen.
Nog afgezien van de vraag hoe ze dat wat ze uiteindelijk wel willen, gaan bereiken via wetgeving en een deugdelijk financieel beleid. Moet nog zien dat men daar de wegen voor weet te vinden.
En ja de duidelijkheids politicus Omtzigt heeft mooie sier gemaakt met zijn noeste kamerwerk om de laatste steen boven te krijgen. Niet aflatend van zijn detailzucht zo blijkt nu dat hij toch wel de grote lijn van een democratisch bestuur uit het oog verloren heeft. Want ja die afspraak na twee manden ploeteren over rechtsstatelijkheid stond toch op papier? En nu dan? De inkt is nog niet droog maar van enig respect voor de inhoudelijke betekenis is niet veel meer over zo te zien. En dat moet ons gaan besturen?
kanttekening bij mijn dag 